
تیره کبوتر-columbidae(تعداد گونه ها :8)
این تیره، پرندگانی نسبتا پرجثه ، تند پرواز، با بال های نوک تیز و دم نسبتا بلند را در بر می گیرد. در این تیره کبوترها پرجثه و بزرگتر از قمری ها هستند. سر کوچک و گردن نسبتا کوتاه است. روی زمین یا روی درخت به سر برده و در شکاف سنگ ها، درون چاه ها و روی درختان آشیانه می سازند. جوجه های خود را از «شیر» چینه دان خود تغذیه کرده و در غذایشان عمدتا دانه، میوه و گاهی برگ سبزیجان است. برخی از گونه های آن از حشرات، کرم ها، وحلزون تغذیه می کنند.
اندازه قمری خانگی 26 سانتیمتر است ؛ جثه اش نسبتا کوچک و تنها قمری ست که طوق پهنی در جلوی گردن دارد .سر و گردنش صورتی شرابی است ، با یک طوق پهن خالخال سیاه و مسی رنگ در قاعده جلویی گردن . از نظر پر و بال شبیه قمری معمولی است، اما از آن کوچکتر است.
چانهاش کمرنگ و شکم و پوشپرهای زیر دم آن سفید است .سطح پشتی خرمایی پر رنگ با دمگاه خاکستری و پوشپرهای خاکستری مایل به آبی کمرنگ بالهایش در پرواز به خوبی نمایان است .دمش سیاه رنگ و نمیه انتهایی پرهای کناری آن سفید است ، پاها و حلقه چشم قرمز رنگ می باشد
ناحیه آبی خاکستری در حاشیه بیرونی پوشپرهای بال ها و بالای دم با بدن، تضاد کمتری نسبت به قمری معمولی دارد.
قمری خاوری 33 سانتیمتر طول دارد و. شبیه قمری معمولی است، با این تفاوت که اندازه اش بزرگتر، جثه سنگین تر، بدن و زیر بال ها تیره تر، خال های روتنه بزرگتر و پیشانی و تاج خاکستری کمرنگ تر است که د رتضاد با رنگ قهوه ای تر سر است. لکه ی گردن بزرگتر از قمری معمولی و خطوط آن سیاه و آبی رنگ است. ( در قمری معمولی سیاه و سفید است) . همچنین در اطراف چشم ها حلقه ی گلی رنگ بدون پر دیده می شود. پرهای پوششی زیر دم و حاشیه های کناری آن سفید است. نژآد روسی آن، که احتمال دیده شدن آن در هر منطقه این ناحیه وجود دارد، دارای شکم خاکستری کمرنگ است. پرنده ی جوان فاقد لکه ی کنار گردن بوده و بدن و بال هایش قهوه ای کمرنگ تر و تا حدودی شبیه پرنده ی بالغ است. پروازش سنگین و مستقیم، با پیچ و تاب کمتر بال ها، در مقایسه با قمری معمولی است.
قمری معمولی 27 سانتیمتر طول دارد و کبوتری کوچک و تیزپرواز است. دم کوتاه و بال هایش نوک تیز تر از یا کریم است. زیر بال ها خاکستری تیره، شکم صورتی روشن و دم سیاه با حاشیه ی انتهایی سفید است که شاهپرهای آن از وسط به تدریج کوتاهتر می شود. روتنه قهوه ای تیره با لکه های سیاه و خرمایی، که وسط پرها سیاه است، و در دو طرف گردن لکه هایی با رگه های سیاه و سفید بر زمینه ی صورتی نخودی مایل به شرابی کمرنگ، دیده می شود. پرنده ی جوان، فاقد این لکه ها و رنگ صورتی سینه و شکم است. معمولا جفت جفت دیده شده و پروازش سریع، مستقیم و حرکات بال با تکان های شدید همراه است. قمرهایی که از خاور دور به اطراف ایران می آیند. کمرنگ تر و عموما سینه و پشتشان خاکستری مایل به قهوه ای است.
اندازه یاکریم27 سانتیمتر است؛ اندازه متوسطی دارد ولی از سایر قمری ها بزرگتر است.
رنگ شنی صورتی با نیم طوق تیره در پس گردن، سر و سطح شکمی آن کم رنگتر و خاکستری رنگ، با جلای صورتی شرابی (به خصوص در ناحیه سینه) است.
سیاهی شاهپرهای نخستین با بقیه پر و بال آن تضاد خاصی دارد است.
تفاوتش با قمری معمولی در این است که دمش درازتر به نظر می آید و سطح پشتی آن قهوهای خاکی کمرنگ و یکدست است ، در پشت گردن یک نیم طوق سیاه دارد . ( در قمری معمولی خال های سیاهی در پیش بال دیده می شود)
اندازه کبوتر چاهی 32 سانتیمتر ؛ این پرنده جد کبوتر اهلی است ، از فاخته و کبوتر جنگلی به وسیله دمگاه تقریبا سفید ، دو نوار پهن و سیاه روی شاهپرهای ثانویه و سفیدی سطح زیرین بالها مشخص می شود .
دمش یک نوار انتهایی سیاه رنگ دارد و معمولا قسمتی از پرهای خارجی دم آن سفید است پر و بال این پرنده خاکستری مایل به آبی و در ناحیه پشت کمرنگتر است .
در طرفین گردن جلای سبز و بنفش دارد ، پروازش از کبوتر جنگلی سریعتر است و معمولا در ارتفاع کم پرواز می کند
کبوتر خاوری و یا فاخته خاوری 30 سانتیمتر طول دارد و بسیار شبیه کبوتر کوهپایه (فاخته) است، با این تفاوت که بدن کوچکتر، دم کوچکتر و قسمت پایین تر روتنه روشن تر است. همچنین ناحیه ی کمرنگ روی شاهپرهای اولیه ی بال و مقدار سیاهی حاشیه ی بال ها کمتر، تارک و سر صورتی مایل به خاکستری (در کبوتر کوهپایه خاکستری است) و سفیدی بال ها گسترش بیشتری دارد. حلقه ی چشمی زرد و نسبتا پهنی دارد. ( که در کبوتر کوهپای تیره است). پرنده ی جوان کمرنگ تر و سینه اش زرد مایل به قهوه ای است. اغلب به واسطه ی فقدان رگه های سیاه روی شاهپرهای ثانویه( رگه ها شکسته و نامشخص است) . پیشانی صورتی و حلقه ی زرد چشمی، شناخته می شود. پرنده ای اجتماعی بوده و پروازی سریع ومستقیم دارد.
فاخته (کبوتر کوه پایه) اندازه اش 32 سانتیمتر است و رنگی آبی خاکستری دارد. از کبوتر جنگلی نسبتا کوچکتر ،تیرهتر، دم کوتاه تر، بدنش جمع و جور و بال زدنش سریع تر است ، در حال پرواز و یا در حالت نشسته به خاطر نداشتن نوار سفید روی بالها و لکه سفید روی گردن به آسانی از آن تشخیص داده می شود.
رنگ خاکستری سطح پشتی فاخته بیشتر به رنگ آبی متمایل است ، در کنار گردن لکههایی با جلای سبز و دونوار باریک سیاه رنگ کوتاه و مقطع دارد .
پرنده نابالغ فاقد لکه سبز روی گردن است.
کبوتر جنگلی 41 سانتیمتر طول دارد از سایر کبوترها پرجثه تر و بزرگتر است. گردن خاکستری شراب با جلای سبز و ارغوانی است که د رهر طوف آن لکه ی سفیدی دیده می شود. در پرواز، روی هر دو بالش نوار پهن سفیدی به صورت اریب به چشم می خورد. روتنه خاکستری، دم خاکستری با نوار پهن و سیاهی در انتها، شاهپرهای بال تیره، سینه صورتی، شکم و زیر تنه خاکستری مایل به صورتی و منقار قرمز نارنجی با انتهای روشن تر است. پرنده ی جوان کمرنگ تر بوده و با سر خاکستری و گردن قهوه ای مایل به نخودی، بدون لکه ی سفید و طرف گردن، دیده می شود. پرواز این پرنده آرام تر و سنگین تر از سایر کبوترهاست. پرنده ای اجتماعی است و اغلب در غیر فصل تولید مثل، در گروه های بزرگ دیده می شود.
به این کبوتر مانند کبوتر کوهپایه فاخته نیز گفته می شود.
پرنده نابالغ ، نشانههای گردن را ندارد . کبوتر جنگلی غالبا در زمستان به صورت گلههای بزرگ دیده می شود و اغلب با فاختهها همراه است . وقتی احساس خطر می کند ، با صدای شدید و ناگهانی از درخت پر می کشد